19. yüzyılda Fransa'da Klasisizm

Jacques-Louis David, Madame Récamier, 1800

18. yüzyılda mimarîde Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Avusturya gibi ülkelerde bitkisel motiflerin ağırlıkta olduğu Rokoko tarzı görülür. Dekoratif sanatlarda ve iç mekân düzenlenmesinde egemen olan bu süslü stilden ressamlarda etkilenir. Aydınlanma ile birlikte akıl dini inançların önüne geçer. Akla dayalı olarak doğan entelektüel kültür alanları da bilimsel nitelik kazanmaya başlar. Toplumun özerk bireylerden oluştuğu vurgulanır. Bu dönemde eğitim yeniden düzenlenir. 1789 Fransız devrimiyle özgürlük, eşitlik, kardeşlik ilkeleri, İngiltere’de sanayi devrimiyle de endüstri önem kazanır.

Ingres, The Source, 1856

17. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan, Devrim sonrası 1800’lerin ilk dönemine kadar uzanan ve Louvre çatısı altında bir akademi anlayışı olan Klâsisizm doğa, akıl ve sağduyu üzerinde durur. Ayrıca soyluluk, açıklık, sınırlılık, ölçülülük, güzellik, görkemlilik gibi kavramları önemseyen bu sanat görüşü Descartes felsefesine dayanır. "Sanat sanat içindir" düşüncesini benimseyen mükemmeliyetçi bir yaklaşımdadır. Fransa’da klâsik üslûp plâstik sanatlarda Yunan, Roma mitolojileriyle, tarihle, kahramanlıkla ilgilidir ve eğitici, ahlâkî konular evrensel değerlerle, belli kurallarla, ideal ölçülerle verilir. Manzara ikincil bir konudur ve pek tercih edilmez. Konunun işlenişinde kompozisyondaki öğelerin yalın, dengeli ve uyumlu aktarımı söz konusudur. Uzun yıllar akademik eğitimden sonra disiplinli bir şekilde Klasisizme uygun destansı yapıtlar oluşturulur. Büyük figürlü kompozisyonlar yapıldığı için sanatçının çizgisi ve deseni mükemmel olmalıdır. İdealizim içeren Neo-Klasizm'de insan figürü önceliklidir. güncel konuları bile Yunan ve Roma ölçütlerine göre aktarırlar. Sanatçıların büyük atölyelere ihtiyacı vardır. Bu atölyelerde eski Roma kıyafetleri ve aksesuarları bulundurulur. Her şeyin antik dönemdeki gibi olmasına özen gösterilir. Çalışma konularını önemli sanatçıların içinde yer aldığı jüriler belirler. Ressamlar bu konular üzerinde çalışırlar ve Resmi Devlet Sergileri'nde, Salon'larda ya da Londra Royal Akademi'de sergilerler. Salon'a kabul edilmek ve ödül almak önem taşır. 

Figürlü resimleriyle ünlü dönemin sözcüsü ve politik yönü de güçlü olan Jacques Louis David, antikiteye bağlı mitolojik figürlere yer veren, düzensizlikten hiç hoşlanmayan, tekniğe hakim, simetri ve denge kullanan ve titizlikle her bir ayrıntıyı işleyen Jean Dominiques Ingres, figürlü manzara resimleriyle bilinen Nicolas Poussin gibi Fransız sanatçılar bu ilkelere uyarlar. Akademide görevli sanatçıların oluşturduğu jüriler konuları belirlerler. Ressamlar o konular üzerinde çalışırlar ve devlete bağlı Salon’da sergilerler. Salon’a kabul edilmek ve ödül almak önemlidir. Jüriler eserleri geri çevirebileceği gibi müzelere ve imparatorun özel koleksiyonuna alınacak eserler hakkında da karar verirler.

Nicolas Poussin, Bacchanalia, 1631-1633

Napoléon Bonaparte döneminde mimarîde Roma’dan esinlenilen yapılar ve görkemli anıtlar inşa edilir: Fransız ordularının zaferini anlatmak için yapılmış Etoile Zafer Kemeri, Louvre Sarayı karşısında Carrousel Zafer Kemeri, Fransız orduları adına yapılan Madlaine Kilisesi vb. Ampir (1800–1830) denilen ve okluk, balta ve savaş âletleri gibi askeri işaretlerin kullanıldığı yeni klâsik üslup gücü, büyüklüğü, devlete saygı, ülkenin ve ailenin önemli olması gibi Roma değerlerine bağlılığı da simgeler. Napoléon sürgüne gönderildikten ve 1846 yılında Paris Dünya Fuarı’ndan sonra saray sanatı olan ve akla hitap eden Klâsisizm yerini coşkuyu, duyguları ön plâna çıkaran Romantizm’e bırakır...

Arc de Triomphe du Carrousel, 1806-1808, Paris

Bu araştırmamın tamamı için lebriz sanal dergi'deki  "19. yüzyıl ve 20. yüzyılın İlk Yarısında Dünya Sanatının Çekim Merkezi Paris" adlı yazıma bakabilirsiniz.

*****Bu sayfalardaki yazıların tüm hakları yazara aittir. Sadece kaynak gösterilerek, yazar adı ve orijinal sayfanın aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir ve paylaşılabilir. Nalan Yılmaz adıyla tüm yazılar 'Creative Commons Attribution Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License' altında tescillidir.