Bauhaus Mobilya Tasarımı

De Stijl’in topluma yönelik estetik görüşü 1919 yılında Walter Gropius tarafından Weimar'da kurulan Bauhaus Okulu tarafından da hayata geçirilir. Bauhaus plastik sanatları bir bütün olarak ele alıp sanatın topluma hizmet etmesi gerektiğini; sanatçı ve zanaatçı arasında fark olmadığını ileri sürer. Usta çırak anlayışıyla yararlı üreticiler yetiştirmeyi amaçlar. Sanat, toplum, endüstri ve el sanatları birlikteliğiyle, insanın tüm yaşantısını içine alan; konuttan en küçük kullanım eşyasına kadar uygulanabilirlik ve işlevsellik önemsenir. Bauhaus ilkelerine göre makine, teknik, endüstri ve seri üretim çağdaş uygarlık için gereklidir. Tasarımcı toplum için ulaşılabilir sanat eseri sağlayabilmelidir.

El emeğinin, ustalığın ve işçiliğin önemsendiği Rönesans atölyelerinin örnek alındığı okuldan mezun olanlar teorik bilgilerle birlikte atölye çalışmalarına da katıldıkları için her türlü eşyanın tasarımını yapabilecek düzeye erişirler. Mimarlık, resim ve yontu ile beraber halıcılık, dokumacılık, çömlekçilik, metal işleri, cam işleri, taşçılık, fotoğrafçılık, mobilyacılık, sahne dekoru, reklamcılık vb. atölyelerin başında Wassily Kandinsky, Moholy-Nagy, Paul Klee vb. yaratıcı sanatçılar yer alır. Le Corbusier, Kazimir Malevich, El Lissitzky, Marcel Breuer gibi sanatçılar ders verirken, Ludwig Mies van der Rohe ve Walter Gropius okulun yöneticileridir. Klee 1924 yılında bir konferansta ‘tasarımları gerçekleştirecek gücü alacakları halkı aradıklarını, bu yüzden Bauhaus’ta küçük bir toplulukla ortak bir işe koyulduklarını’ dile getirir. Seslerini duyurmak ve halkı yeni sanat konusunda eğitmek için kurslar, sergiler açıp, dergilerde düşüncelerini paylaşıp, bildiriler yayınlarlar.

Marcel Breuer , Laccio Masa Seti, 1924

Marcel Breuer 1925 yılında Wassily Kandinsky için tasarladığı S biçimli ‘Wassily Sandalye’sinde form olarak bisikletten esinlenir. Ahşap mobilya tasarımının dışına çıkılan; bükülmüş çelik borulardan iskeleti oluşturulan sandalye kumaş veya sentetik deriyle kaplıdır. Bauhaus mobilyalarından biri olan, Ludwig Mies van der Rohe'un 1927 tarihli yay gibi bükülmüş sert çelik iskeletli, ergonomik ve dengeli sandalyesinin oturulan ve yaslanılan kısmı elde ahşap sazlarla örülmüştür. Weissenhof’da Deneysel Konut Sergisi’nde sunulan ve  “Az çoktur’ sloganının mobilyadaki bir örneği olan sandalyede estetik, rahatlık, açıklık ve şeffaflık ön plandadır. 1929’da Barcelona’daki Dünya Sergisi’nin Alman Pavyonu’nda yer alan ve Mimar Mies van der Rohe ait ‘Barcelona Sandalye’ Modernizmin simgelerinden biri haline gelmiştir. Pufu ile birlikte tasarlanan sandalye düğmeli siyah veya beyaz deridendir. Birleşme yeri olmayan metal aksam paslanmaz çeliktir. 

 Ludwig Mies van der Rohe, Barcelona Sandalye, 1929

Marcel Breuer, Wassily Sandalye, 1925

Güzel Sanatlar ve Uygulamalı Sanatlar okullarını içinde barındıran Bauhaus’a ait tasarımlardan bir başkası İsviçre asıllı Fransız mimar, tasarımcı, yazar Le Corbusier'in ‘dinlenme makinesi’ olarak nitelendirdiği Şezlong'udur. İlk kez ‘Paris Sonbahar Salonu’nda gösterilen Şezlong (1929) krom-çelik plakalarla desteklenen siyah inek derisiyle örtülü bir yüzeye sahiptir. Çelik kaide ayarlamayı kolaylaştırır. Konforlu bir heykel görünümündeki Şezlong bugün Cassina firması tarafından üretilir. 

 

 Le Corbusier, Şezlong, 1929

Alvar Aalto, 406 No'lu Sandalye, 1935-39

Finli mimar Alvar Aalto 1930'larda ahşap ve kontrplak gibi malzemelerle eğrisel formları tercih eder. 1935-39 tarihli 406 nolu sandalyesi ince ahşaptan sallanan bir modeldir. Havadar formu ve zarif eğrileriyle hareketin varlığına işaret eder. Oturma yeri ve arkası hava akışını sağlayan geçmeli pamuklu dokumayla kaplı, hafif ama dayanıklı ve rahat sandalye her ortam için uygun zamansız bir tasarımdır.

1933 yılında Nazi tarafından komünist ve sosyal liberal öğrencileri ve modern stili nedeniyle yozlaşmış sanat diye eleştirilen Bauhaus kapanınca sanatçılar Amerika'da çalışmalarını sürdürür. Le Corbuser, Marcel Breuer ve Ludwig Mies van der Rohe'un mobilya tasarımları günümüzde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.   

Nalan Yılmaz, De Stijl ve Bauhaus Mobilya Tasarımı, 16 Nisan 2013,  Lebriz Sanal Dergi

Bu konuyla ilgili diğer yazılarım: 
 
20. Yüzyılda Mobilya Tasarımı 1
20. Yüzyılda Mobilya Tasarımı 2 
De Stijl Mobilya Tasarımı
Gelenekten kopuş: Yeni Sanat (Art Nouveau) 
19. Yüzyılda İngiltere’de ‘Güzel Sanatlar ve El Sanatları 
 
*****Bu sayfalardaki yazıların tüm hakları yazara aittir. Sadece kaynak gösterilerek, yazar adı ve orijinal sayfanın aktif linki belirtilerek alıntı yapılabilir ve paylaşılabilir. Nalan Yılmaz adıyla tüm yazılar 'Creative Commons Attribution Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License' altında tescillidir.